شیرهای غیر لبنی، اخیراً جای خود را در قفسه سوپرمارکت ها باز کرده اند. شیر بادام، یکی از محبوب ترین شیرهای غیر لبنی در سال های اخیر بوده است. متأسفانه به دلیل کافی نبودن سطح اطلاعات تغذیه ای در جامعه، بسیاری افراد، شیر بادام را جایگزین شیر گاو کرده اند. این موضوع، به‌ویژه در بین گیاهخواران بسیار شایع است. در ادامه، ارزش غذایی این دو نوع شیر با هم مقایسه خواهد شد تا دلایل نادرستی جایگزینی شیر بادام با شیر گاو، روشن شود:
نکته اول: شیر گاو در گروه لبنیات قرار دارد، درحالیکه بادام، به عنوان یکی از مغزدانه ها، در گروه گوشت ها و جایگزین های آن قرار دارد. پس این دو نوع نوشیدنی، متعلق به دو گروه غذایی مختلف هستند و نمی توان آن ها را با هم جایگزین کرد.
نکته دوم: هدف اصلی از مصرف شیر و سایر لبنیات، تأمین کلسیم است. پس اگر قرار باشد شیر بادام را جایگزین شیر گاو کنیم، باید مطمئن باشیم که کلسیم این دو نوع نوشیدنی با هم برابر است. هر ليوان شير، حدود 315 ميلي‌گرم كلسيم دارد كه 30 درصد كلسيم روزانه ی مورد نياز بدن انسان را تأمين مي‌كند. این درحالیست که هر عدد بادام، حاوی 3 میلی گرم کلسیم است. بنابراین، کلسیم حدود 100 عدد بادام، معادل کلسیم 1 لیوان شیر است.
نکته سوم: وجود لاکتوز (قند شیر)، نسبت مناسب کلسیم به فسفر و محلول بودن کلسیم شیر، موجب افزایش جذب کلسیم شیر گاو می شود. درحالیکه وجود ترکیباتی مانند فیتات، اگزالات و پُلی‌فنُل ها در منابع گیاهی نظیر بادام، از جذب کلسیم ممانعت می‌کند.
نکته چهارم: میزان پروتئین 100 سی سی شیر گاو حدود 3 گرم است، درحالیکه میزان پروتئین 100 سی سی شیر بادام حدود 1 گرم است. بنابراین، جایگزین کردن شیر بادام به جای شیر گاو، در صورتیکه سایر منابع پروتئین حیوانی نیز، به میزان کافی مصرف نشود، بدن را در معرض خطر سوءتغذیه ناشی از کمبود پروتئین قرار می دهد. این موضوع به‌خصوص برای گیاهخواران حائز اهمیت است.
اما ویژگی های مفید شیر بادام:
- به دلیل اینکه یک نوشیدنی گیاهی است، طبیعتاً عاری از کلسترول است.
- سرشار از اسیدهای چرب ضروری است.
- انواع خانگی آن، فاقد شکر افزوده بوده و مناسب بیماران مبتلا به دیابت است.
- حاوی میزان بالایی ویتامین E به عنوان آنتی اکسیدان است.
- به دلیل پایین بودن میزان فسفر و پتاسیم، می تواند نوشیدنی مناسبی برای بیماران کلیوی باشد که البته
مقدار آن باید توسط متخصص تغذیه تنظیم شود.
به طور کلی، شیر بادام نوشیدنی مفیدی است که بر حسب ذائقه، می تواند در حد اعتدال، مورد استفاده قرار گیرد ولی به هیچ عنوان نباید آن را جایگزین شیر گاو دانست.
چرا باید شیر بادام را با احتیاط مصرف کرد؟
- احتمال بروز آلرژی ناشی از پروتئین
- تشدید میگرن به دلیل میزان بالای تیروزین (نوعی اسید آمینه)
- تشدید مشکلات گوارشی از جمله سندروم روده تحریک پذیر
- احتمال تشدید بیش فعالی کودکان و ایجاد اضافه وزن به دلیل وجود شیرین کننده های مصنوعی و طبیعی در انواع تجاری
واژگان کلیدی: شیر بادام، شیر گاو، دیابت، نارسایی کلیه، میگرن، بیش فعالی، کلسیم، شیرین کننده مصنوعی، سمیرا ربیعی
منابع:
- Krause and Mahan’s Food & The Nutrition Care Process, 15th 2021
- https://namnak.com/بادام-شیر-عوارض.p74224
تهیه کننده: دکتر سمیرا ربیعی (استادیار و عضو هیئت علمی گروه تحقیقات تغذیه)
https://sbmu.ac.ir/index.jsp?siteid=518&fkeyid=&siteid=518&pageid=45171&newsview=118184