| به مناسبت روز جهانی دیابت 2021
(14 نوامبر- 23 آبان) مقدمه |
 |
همه ساله 14 نوامبر (برابر با 23 آبان ماه) روز جهانی دیابت (WDD[1]) همزمان با سالروز تولد کاشف انسولین “سر فردریک بانتینگ به همراه چارلز بست”، گرامی داشته می‌شود و امسال مصادف با یکصدمین سال کشف انسولین است. از آنجائیکه نگرانی‌های فزاینده‌ای درباره تهدید روزافزون سلامت ناشی از دیابت وجود دارد، این روز به عنوان بزرگ‌ترین کمپین آگاه‌سازی درباره دیابت با قراردادن آن در کانون توجه جهانیان، موضوعات بسیار مهم درخصوص این بیماری مزمن غیرواگیر را خاطرنشان می‌نماید.
آمار و ارقام نشان می‌دهد در سال 2019 حدود 463 میلیون بزرگسال با دیابت زندگی می‌کرده‌اند و انتظار می‌رود این تعداد تا سال 2030 به 578 میلیون نفر افزایش یابد. این در حالی‌است که نیمی از موارد ابتلا به دیابت در بزرگسالان بدون تشخیص باقی مانده و بیشتر این موارد نیز دیابت نوع 2 و در صورت تشخیص قابل کنترل است.
| شایان ذکر است اکثر افراد دیابتی در کشورهای کم و متوسط درآمد زندگی می‌کنند و بیشتر آنها ساکن مناطق شهری بوده و در سنین اشتغال به کار هستند. بنابراین عدم دسترسی آنها به مراقبت‌های کافی می‌تواند با تحت تأثیر قراردادن نیروی کار، اقصاد این جوامع را نیز متأثر سازد. |  |
از طرفی دیابت مسئول تحمیل دست‌کم 760 میلیارد دلار هزینه بر سیستم بهداشت و درمان در سال 2019 بوده که معادل 10 درصد از کل هزینه های جهانی برای مراقبت های بهداشتی است. این آمار و ارقام، لزوم توجه و رسیدگی به امر خطیر مدیریت بیماری دیابت و در دسترس بودن امکانات و مراقبت‌های لازم برای آن را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
موضوع روز جهانی دیابت 2021:
موضوع روز جهانی دیابت سال‌های 2021 تا 2023 دسترسی به مراقبت‌های لازم برای دیابت است که با شعار “دسترسی به مراقبت دیابت – اگر اکنون نه، چه زمانی؟” دنبال می‌شود. زیرا با وجود گذشت یک قرن از کشف انسولین متأسفانه هنوز میلیونها نفر از افراد مبتلا به دیابت در سراسر جهان به مراقبت‌های لازم برای بیماری دیابت دسترسی ندارند. در حالی که این افراد برای مدیریت وضعیت بیماری خود و پیشگیری از عوارض ناشی از آن به مراقبت و حمایت مداوم نیاز دارند. این موضوع انتخاب شده است زیرا نمی‌توان بیش از این صبر کرد تا:
– دارو، فن‌آوری‌ها، پشتیبانی و مراقبت برای همه افراد مبتلا به دیابت که به آن نیاز دارند، در دسترس باشد.
– دولت‌ها برای افزایش سرمایه‌گذاری در مراقبت و پیشگیری از دیابت، اقدام نمایند.
از اینرو یکصدمین سالگرد کشف انسولین فرصتی منحصر به فرد برای ایجاد تغییراتی پرمعنی برای بیش از 460 میلیون فرد دیابتی و میلیونها نفر دیگر در معرض خطر این بیماری است.
|
نماد و اهداف کمپین روز جهانی دیابت: |
 |
کمپین روز جهانی دیابت با نماد دایره آبی نشان داده می‌شود که نشانه جهانی آگاهی از دیابت است. این سمبل نشانگر اتحاد جامعه جهانی دیابت در پاسخ به اپیدمی این بیماری است. با توجه به موضوع روز جهانی دیابت سال 2021 درخصوص دسترسی به مراقبت‌های لازم برای افراد دیابتی، این کمپین اهداف زیر را دنبال می‌کند:
- ایجاد مرجعی برای ترویج و حمایت از تلاشهای فدراسیون جهانی دیابت (IDF[2]) در طول سال
- ایجاد انگیزه برای ترویج اهمیت انجام اقدامات منسجم و هماهنگ برای مقابله با دیابت به عنوان یک مسئله حیاتی بهداشت جهانی
دلیل اهمیت تشخیص به موقع و کنترل بیماری دیابت چیست؟
دیابت یک بیماری غیرواگیر جدی، بالقوه ناتوان‌کننده و تهدیدکننده زندگی است که می‌تواند تأثیرات سنگینی بر افراد و خانواده‌های آنها و همچنین بر سیستم مراقبت های بهداشتی و اقتصادی وارد کند. شایان ذکر است تقریباً نیمی از موارد دیابت، بدون تشخیص باقی می‌مانند. این در حالی است که از یک سو دیابت نوع 1 در صورت عدم درمان با انسولین، کشنده است و از سوی دیگر هنگامی که افراد مبتلا به دیابت نوع 2 درمان نشده یا به اندازه کافی حمایت نمی‌شوند، در معرض خطر عوارض جدی و تهدیدکننده زندگی قرار می‌گیرند. بیماری بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 تشخیص داده می‌شود اما نه به دلیل دیابت بلکه به دلیل مراجعه برای عوارض ناشی از آن مانند حمله قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه، نابینایی و قطع عضو، غافل از اینکه این مشکل ناشی از دیابت بوده است. حتی در بعضی موارد غم انگیز و غیرقابل اجتناب، پس از مرگ تشخیص داده می‌شوند. در حالی که اگر دیابت به موقع تشخیص داده شود، بسیاری از این عوارض قابل پیشگیری و یا دست‌کم به تاخیرانداختن هستند.
برای پیشگیری از دیابت نوع 2 به ویژه در افراد در معرض خطر بیشتر، اقدامات بیشتری باید انجام شود و تلاش بیشتری برای تشخیص زودهنگام دیابت صورت گیرد. اقدام برای رسیدگی به همه‌گیری دیابت باید شامل دسترسی به مراقبت‌های مقرون‌به‌صرفه و دائم برای هر فرد دیابتی، صرف‌نظر از محل زندگی یا شرایط اقتصادی‌اش باشد.
| اجزای اساسی مراقبت از دیابت چه مواردی هستند؟ | |
| دسترسی به انسولین: | 100 سال پس از کشف آن، میلیون ها نفر مبتلا به دیابت نمی‌توانند به انسولین مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. |
| دسترسی به داروهای خوراکی: | بسیاری از افراد مبتلا به دیابت برای مدیریت بیماری خود به داروهای خوراکی نیاز دارند. این داروها در بسیاری از کشورهای با درآمد کم و متوسط یا در دسترس نیست یا توانایی تهیه آن وجود ندارد. |
| دسترسی به امکانات خودمراقبتی: | پایش گلوکز خون جزء اساسی مراقبت از دیابت است. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت به تجهیزات و لوازم مورد نیاز خود دسترسی ندارند. |
| دسترسی به آموزش و حمایت روانی: | افراد مبتلا به دیابت برای مدیریت شرایط خود به آموزش مداوم نیاز دارند. بسیاری از آنها به آموزش مناسب درباره مدیریت دیابت دسترسی ندارند. |
| دسترسی به غذای سالم و مکانی امن برای ورزش: | افرادی که مبتلا به دیابت یا در معرض خطر ابتلا به آن هستند، نیاز به دسترسی به غذای سالم و مکانی برای ورزش دارند. هر دوی این موارد جزء اساسی مراقبت و پیشگیری از دیابت هستند. |
دیابت و کرونا:
در حال حاضر با توجه به همه‌گیری کرونا در شرایط بسیار دشواری زندگی می‌کنیم که در آن افراد دیابتی با تهدید سلامت جدی روبرو هستند. متأسفانه، بیماری دیابت از بیماری‌های زمینه‌ای است که می‌تواند نه تنها فرد را در معرض ابتلا به کرونا قرار دهد، بلکه او را هر چه بیشتر مستعد عوارض ناخوشایند کووید-19 می‌نماید. شواهد حاکی از آن است که مرگ و میر در میان افراد دیابتی مبتلا به کرونا به طور قابل توجهی بیشتر است. این امر به ویژه در میان سالمندان و در شرایط عدم کنترل دیابت، صادق است و در حالی است که از هر 5 نفر بالای 65 سال، یک نفر مبتلا به دیابت است.
نگرانی این است که امکان دارد وضعیت فعلی منجر به افزایش عوارض ناشی از دیابت در سال های آینده شده و افزون بر آن ممکن است در شرایط کرونا با توجه به تمرکز منابع بر بیماری‌های عفونی، توجه کمتری به مراقبت‌های لازم برای بیماری‌های غیرواگیر از جمله دیابت بشود. به همین دلیل اگر زمانی باید برای تمرکز بر کنترل دیابت اقدام شود، آن زمان اکنون است. چرا که تضمین دسترسی به انسولین برای همه کسانی که به آن نیاز دارند، همچنان یک چالش جهانی است. موانع دسترسی و مقرون به صرفه‌بودن زیاد و بسیار پیچیده هستند که منعکس‌کننده عوامل متعدد دخیل در تولید، توزیع و قیمت‌گذاری، و زیرساخت‌های مورد نیاز برای اطمینان از استفاده مناسب و ایمن از انسولین می‌باشند.
در راستای دستیابی به اهداف کمپین روز جهانی دیابت چه می‌توان کرد؟
- برقراری ارتباط و دخیل‌کردن یک مقام مسئول محلی یا ملی برای اطمینان از دسترسی همه افراد دیابتی به مراقبت‌های مورد نیاز خود
- سازماندهی یک رویداد آموزشی در مدارس با عنوان «درباره دیابت بیاموزید»
- سازماندهی و شرکت در یک پیاده‌روی محلی با هدف آگاهی از دیابت
- ایجاد یک مکان مشخص با روشن‌کردن چراغ آبی در خانه یا محل کار خود همگام با نماد جهانی دیابت
- ترتیب دادن فعالیتی در زمینه دیابت با کمک همکاران خود
- سنجش عوامل خطر فردی ابتلا به دیابت نوع 2
عوامل خطر بروز بیماری دیابت چه مواردی هستند؟
عوامل موثر در بروز بیماری دیابت شامل عوامل مرتبط با خصوصیات فردی، ژنتیک و نیز موارد مربوط به شیوه زندگی است. در این خصوص باید گفت عواملی مانند سن و وجود زمینه ارثی ابتلا به دیابت از جمله مواردی هستند که تحت کنترل فرد نیستند. اما موارد قابل کنترل مانند پیروی از برنامه غذایی سالم، حفظ وزن بدن در محدوده سلامت، انجام فعالیت بدنی با شدت و زمان مناسب، پرهیز از مصرف الکل و عدم استعمال دخانیات، می‌توانند به پیشگیری از ابتلا به دیابت به ویژه دیابت نوع 2 کمک شایانی بنمایند.
توصیه‌هایی برای پیشگیری از دیابت:
- وزن خود را در محدوده طبیعی حفظ کنید، به ویژه اگر سابقه دیابت در خانواده شما وجود دارد.
- مراقب باشید دور کمر شما افزایش نامناسب نداشته باشد زیرا چاقی شکمی خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می دهد.
- فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی روزانه داشته باشید.
- هر روز از نان و فرآورده‌های غلات سبوس‌دار و سبزیجات در برنامه غذایی خود استفاده کنید.
- تاحدامکان دریافت قندهای ساده مانند انواع شیرینی، دسرهای شیرین، مربا و قند و شکر را کاهش دهید.
- با بهره‌گیری از روش‌های پخت سالم مانند آبپز، بخارپز و تنوری کردن، مصرف چربی‌های اضافی را کاهش دهید.
- تاحدامکان در برنامه‌غذایی خود منابع روغن گیاهی مانند مغزدانه‌ها و روغن زیتون را جانشین چربی‌های جامد و حیوانی کنید.
توجه!
لطفاً برای سنجش وضعیت سلامت خود از نظر عوامل خطر دیابت نوع 2 ، به لینک زیر مراجعه کنید:
با آرزوی تندرستی و شادکامی
تهیه‌کننده: مینا کاویانی
انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور
References:
- https://worlddiabetesday.org/about/theme/
- https://worlddiabetesday.org/about/facts-figures/
- https://worlddiabetesday.org/about/key-messages/
- https://worlddiabetesday.org/about/insulin-at-100/
- https://worlddiabetesday.org/about/
- https://worlddiabetesday.org/get-involved/
[1] WDD: World Diabetes Day
[2] IDF: International Diabetes Federation